ストレプトマイセス属

ストレプトマイセス属（ストレプトマイセスぞく、Streptomyces、ストレプトミケス属とも）はグラム陽性細菌に分類される真正細菌の一属。2021年7月現在、公に認められた正当な種は671種、シノニムを含めば811種が登録されている。

ストレプトマイセス属
寒天培地上で増殖するStreptomyces sp.
分類
ドメイン : 細菌 Bacteria 門 : 放線菌門 Actinobacteria 綱 : 放線菌綱 Actinobacteria 目 : ストレプトマイセス目 Streptomycetales 科 : ストレプトマイセス科 Streptomycetaceae 属 : ストレプトマイセス属 Streptomyces
学名
Streptomyces Waksman & Henrici 1943
タイプ種
Streptomyces albus (Rossi Doria 1891) Waksman and Henrici 1943 (Approved Lists 1980)
シノニム
Microellobosporia（ミクロエロボスポリア属） Kitasatoa（キタサトア属） Chainia Actinopycnidium Actinosporangium Elytrosporangium Microechinospora Indiella Streptoverticillium
種
S. abietis S. abikoensis S. aburaviensis S. abyssalis S. achromogenes S. ac. subsp. achromogenes S. ac. subsp. rubradiris S. acidiscabies S. acrimycini S. aculeolatus S. afghaniensis S. africanus S. alanosinicus S. albaduncus S. albiaxialis S. albidochromogenes S. albidoflavus S. albiflaviniger S. albireticuli S. albofaciens S. alboflavus S. albogriseolus S. albolongus S. alboniger S. albospinus S. albosporeus S. albo. subsp. albosporeus S. albo. subsp. labilomyceticus S. alboverticillatus S. albovinaceus S. alboviridis S. albulus S. albus S. albu. subsp. albus S. albu. subsp. pathocidicus S. aldersoniae S. almquistii S. alni S. althioticus S. amakusaensis S. ambofaciens S. aminophilus S. amritsarensis S. anandii S. angustmyceticus S. anthocyanicus S. antibioticus S. antimycoticus S. anulatus S. aomiensis S. arabicus S. araujoniae S. ardus S. arenae S. argenteolus S. armeniacus S. artemisiae S. ascomycinicus S. asiaticus S. asterosporus S. atacamensis S. atratus S. atriruber S. atroaurantiacus S. atroolivaceus S. atrovirens S. aurantiacus S. aurantiogriseus S. auratus S. aureocirculatus S. aureofaciens S. aureorectus S. aureoversilis S. aureoverticillatus S. aureus S. avellaneus S. avermectinius S. avermitilis S. avicenniae S. avidinii S. axinellae S. azaticus S. azureus S. baarnensis S. bacillaris S. badius S. baldaccii S. baliensis S. bambergiensis S. bangladeshensis S. barkulensis S. beijiangensis S. bellus S. bikiniensis S. biverticillatus S. blastmyceticus S. bluensis S. bobili S. bottropensis S. brasiliensis S. brevispora S. bullii S. bungoensis S. burgazadensis S. cacaoi S. cac. subsp. asoensis S. cac. subsp. cacaoi S. caelestis S. caeruleatus S. caeruleus S. calidiresistens S. californicus S. calvus S. canarius S. candidus S. canescens S. cangkringensis S. caniferus S. canus S. capillispiralis S. capoamus S. carpaticus S. carpinensis S. castelarensis S. catbensis S. catenulae S. caviscabies S. cavourensis S. cav. subsp. cavourensis S. cav. subsp. washingtonensis S. cellostaticus S. celluloflavus S. cellulolyticus S. cellulosae S. champavatii S. chartreusis S. chattanoogensis S. cheonanensis S. chiangmaiensis S. chibaensis S. chilikensis S. chlorus S. chrestomyceticus S. chromofuscus S. chryseus S. chrysomallus S. ch. subsp. chrysomallus S. ch. subsp. fumigatus S. chumphonensis S. cinereorectus S. cinereoruber S. ci. subsp. cinereoruber S. ci. subsp. fructofermentans S. cinereospinus S. cinereus S. cinerochromogenes S. cinnabarinus S. cinnamonensis S. cinnamoneus S. cirratus S. ciscaucasicus S. citreofluorescens S. clavifer S. clavuligerus S. coacervatus S. cochleatus S. cocklensis S. coelescens S. coelicoflavus S. coelicolor S. coeruleoflavus S. coeruleofuscus S. coeruleoprunus S. coeruleorubidus S. coerulescens S. collinus S. colombiensis S. corchorusii S. costaricanus S. cremeus S. crystallinus S. curacoi S. cuspidosporus S. cyaneofuscatus S. cyaneus S. cyanoalbus S. cystargineus S. daghestanicus S. daliensis S. deccanensis S. decoyicus S. demainii S. deserti S. diastaticus S. d. subsp. ardesiacus S. d. subsp. diastaticus S. diastatochromogenes S. distallicus S. djakartensis S. drozdowiczii S. durhamensis S. durmitorensis S. echinatus S. echinoruber S. ederensis S. ehimensis S. emeiensis S. endophyticus S. endus S. enissocaesilis S. erringtonii S. erumpens S. erythraeus S. erythrogriseus S. eurocidicus S. europaeiscabiei S. eurythermus S. exfoliatus S. felleus S. fenghuangensis S. ferralitis S. fervens S. filamentosus S. fildesensis S. filipinensis S. fimbriatus S. fimicarius S. finlayi S. flaveolus S. flaveus S. flavidofuscus S. flavidovirens S. flaviscleroticus S. flavofungini S. flavofuscus S. flavogriseus S. flavopersicus S. flavotricini S. flavovariabilis S. flavovirens S. flavoviridis S. flocculus S. floridae S. fluorescens S. fradiae S. fragilis S. fukangensis S. fulvissimus S. fulvorobeus S. fumanus S. fumigatiscleroticus S. galbus S. galilaeus S. gancidicus S. gardneri S. gelaticus S. geldanamycininus S. geysiriensis S. ghanaensis S. gibsonii S. glaucescens S. glauciniger S. glaucosporus S. glaucus S. globisporus S. gl. subsp. caucasicus S. gl. subsp. flavofuscus S. gl. subsp. globisporus S. globosus S. glomeratus S. glomeroaurantiacus S. glycovorans S. gobitricini S. goshikiensis S. gougerotii S. graminearus S. gramineus S. graminifolii S. graminilatus S. graminisoli S. graminofaciens S. griseiniger S. griseinus S. griseoaurantiacus S. griseobrunneus S. griseocarneus S. griseochromogenes S. griseoflavus S. griseofuscus S. griseoincarnatus S. griseoloalbus S. griseolosporeus S. griseolus S. griseoluteus S. griseomycini S. griseoplanus S. griseorubens S. griseoruber S. griseorubiginosus S. griseosporeus S. griseostramineus S. griseoverticillatus S. griseoviridis S. griseus S. gr. subsp. alpha S. gr. subsp. cretosus S. gr. subsp. griseus S. gr. subsp. solvifaciens S. guanduensis S. gulbargensis S. hachijoensis S. hainanensis S. haliclonae S. halophytocola S. halstedii S. hawaiiensis S. hebeiensis S. heilongjiangensis S. heliomycini S. helvaticus S. herbaceus S. herbaricolor S. himastatinicus S. hiroshimensis S. hirsutus S. hokutonensis S. hoynatensis S. humidus S. humiferus S. hyderabadensis S. hydrogenans S. hygroscopicus S. h. subsp. angustmyceticus S. h. subsp. decoyicus S. h. subsp. glebosus S. h. subsp. hygroscopicus S. h. subsp. ossamyceticus S. hypolithicus S. iakyrus S. iconiensis S. incanus S. indiaensis S. indicus S. indigoferus S. indonesiensis S. intermedius S. inusitatus S. ipomoeae S. iranensis S. janthinus S. javensis S. jietaisiensis S. jiujiangensis S. kaempferi S. kanamyceticus S. karpasiensis S. kashimirensis S. kasugaensis S. katrae S. kentuckensis S. kifunensis S. kishiwadensis S. koyangensis S. kunmingensis S. kurssanovii S. labedae S. laceyi S. lacticiproducens S. laculatispora S. ladakanum S. lanatus S. lannensis S. lateritius S. laurentii S. lavendofoliae S. lavendulae S. la. subsp. grasserius S. la. subsp. lavendulae S. lavenduligriseus S. lavendulocolor S. leeuwenhoekii S. levis S. libani S. li. subsp. libani S. li. subsp. rufus S. lienomycini S. lilacinus S. limosus S. lincolnensis S. lipmanii S. litmocidini S. lomondensis S. longisporoflavus S. longispororuber S. longisporus S. longwoodensis S. lopnurensis S. lucensis S. lunalinharesii S. luridiscabiei S. luridus S. lusitanus S. luteireticuli S. luteogriseus S. luteosporeus S. luteoverticillatus S. lydicus S. macrosporus S. malachitofuscus S. malachitospinus S. malaysiensis S. marinus S. marokkonensis S. mashuensis S. massasporeus S. matensis S. mauvecolor S. mayteni S. mediocidicus S. mediolani S. megasporus S. melanogenes S. melanosporofaciens S. mexicanus S. michiganensis S. microflavus S. milbemycinicus S. minutiscleroticus S. mirabilis S. misakiensis S. misionensis S. mobaraensis S. monomycini S. mordarskii S. morookaense S. muensis S. murinus S. mutabilis S. mutomycini S. naganishii S. nanhaiensis S. nanshensis S. narbonensis S. nashvillensis S. netropsis S. neyagawaensis S. niger S. nigrescens S. nigrifaciens S. nitrosporeus S. niveiscabiei S. niveoruber S. niveus S. noboritoensis S. nodosus S. nogalater S. nojiriensis S. noursei S. novaecaesareae S. ochraceiscleroticus S. odorifer S. olivaceiscleroticus S. olivaceoviridis S. olivaceus S. olivochromogenes S. olivomycini S. olivoreticuli S. olivoverticillatus S. olivoviridis S. omiyaensis S. orinoci S. osmaniensis S. pactum S. panacagri S. panaciradicis S. paracochleatus S. paradoxus S. parvisporogenes S. parvulus S. parvus S. pathocidini S. paucisporeus S. peucetius S. phaeochromogenes S. phaeofaciens S. phaeogriseichromatogenes S. phaeoluteichromatogenes S. phaeoluteigriseus S. phaeopurpureus S. phaeoviridis S. pharetrae S. pharmamarensis S. phosalacineus S. phytohabitans S. pilosus S. platensis S. plicatus S. plumbiresistens S. pluricolorescens S. pluripotens S. polyantibioticus S. polychromogenes S. poonensis S. praecox S. prasinopilosus S. prasinosporus S. prasinus S. pratens S. pratensis S. prunicolor S. psammoticus S. pseudoechinosporeus S. pseudogriseolus S. pseudovenezuelae S. pulveraceus S. puniceus S. puniciscabiei S. purpeofuscus S. purpurascens S. purpureus S. purpurogeneiscleroticus S. qinglanensis S. racemochromogenes S. radiopugnans S. rameus S. ramulosus S. rangoonensis S. rapamycinicus S. recifensis S. rectiverticillatus S. rectiviolaceus S. regensis S. resistomycificus S. reticuliscabiei S. rhizosphaericus S. rhizophilus S. rimosus S. ri. subsp. paromomycinus S. ri. subsp. rimosus S. rishiriensis S. rochei S. rosealbus S. roseiscleroticus S. roseodiastaticus S. roseoflavus S. roseofulvus S. roseolilacinus S. roseolus S. roseosporus S. roseoverticillatus S. roseoviolaceus S. roseoviridis S. ruanii S. ruber S. rubidus S. rubiginosohelvolus S. rubiginosus S. rubrogriseus S. rubrus S. rutgersensis S. ru. subsp. castelarensis S. ru. subsp. rutgersensis S. salmonis S. sampsonii S. samsunensis S. sanglieri S. sannanensis S. sanyensis S. sapporonensis S. scabiei S. scabrisporus S. sclerotialus S. scopiformis S. scopuliridis S. sedi S. seoulensis S. septatus S. seranimatus S. setae S. setonii S. shaanxiensis S. shenzhenensis S. showdoensis S. silaceus S. sindenensis S. sioyaensis S. smyrnaeus S. sodiiphilus S. somaliensis S. sparsogenes S. sparsus S. specialis S. spectabilis S. speibonae S. speleomycini S. spheroides S. spinoverrucosus S. spiralis S. spiroverticillatus S. spitsbergensis S. spongiae S. sporocinereus S. sporoclivatus S. spororaveus S. sporoverrucosus S. staurosporininus S. stelliscabiei S. stramineus S. subrutilus S. sulfonofaciens S. sulphureus S. sundarbansensis S. synnematoformans S. syringium S. tacrolimicus S. tanashiensis S. tateyamensis S. tauricus S. tendae S. termitum S. thermoalcalitolerans S. thermoautotrophicus S. thermocarboxydovorans S. thermocarboxydus S. thermocoprophilus S. thermodiastaticus S. thermogriseus S. thermolineatus S. thermonitrificans S. thermospinosisporus S. thermoviolaceus S. t. subsp. apingens S. t. subsp. thermoviolaceus S. thermovulgaris S. thinghirensis S. thioluteus S. torulosus S. toxytricini S. tricolor S. tritolerans S. tubercidicus S. tuirus S. tunisiensis S. turgidiscabies S. umbrinus S. variabilis S. variegatus S. varsoviensis S. vastus S. venezuelae S. vietnamensis S. vinaceus S. vinaceusdrappus S. violaceochromogenes S. violaceolatus S. violaceorectus S. violaceoruber S. violaceorubidus S. violaceus S. violaceusniger S. violarus S. violascens S. violatus S. violens S. virens S. virginiae S. viridiflavus S. viridiviolaceus S. viridis S. viridobrunneus S. viridochromogenes S. viridodiastaticus S. viridosporus S. vitaminophilus S. wedmorensis S. wellingtoniae S. werraensis S. willmorei S. wuyuanensis S. xanthochromogenes S. xanthocidicus S. xantholiticus S. xanthophaeus S. xiamenensis S. xinghaiensis S. xishensis S. yaanensis S. yanglinensis S. yanii S. yatensis S. yeochonensis S. yerevanensis S. yogyakartensis S. yokosukanensis S. youssoufiensis S. yunnanensis S. zaomyceticus S. zhaozhouensis S. zinciresistens S. ziwulingensis

特徴

抗生物質の大部分を生産する細菌で、放線菌の多数を占める。主に土壌中に棲息し、中には根菜類に病気を引き起こすものもある。土壌の土臭い匂いはこの放線菌から放出されるゲオスミン、2-メチルｰイソボルネオールなどの揮発性有機化合物による。多くの菌株が抗生物質を生産する。

ゲノムサイズはおおむね700万 - 1000万bpで、細菌の中ではかなり大きい。最大のものはStreptomyces rapamycinicus（ラパマイシンの産生菌）の1270万bpで、真核生物の出芽酵母（約1200万bp）とそれ程変わらない大きさである。

代表的な菌種

ストレプトマイシン生産菌 (S. griseus)

抗生物質ストレプトマイシンの生産菌。タンパク質合成を阻害することによりバクテリアの成長や代謝を停止させる。

カナマイシン生産菌 (S. kanamyceticus)

抗生物質カナマイシンの生産菌。梅沢浜夫らによって発見された。

ダウノマイシン生産菌 (S. peucetius)

制がん剤として用いられるダウノマイシンを生産する。

アクラシノマイシン生産菌 (S. galilaeus)

心毒性が低く、急性白血病、悪性リンパ腫、乳がん他に臨床的に使用されるアクラシノマイシンを生産する。

フェノキサゾン系抗腫瘍性抗生物質生産菌 (S. parvulus) (S. antibioticus)

抗菌作用も強い。