ヴィルヘルムス・ファン・ナッソウエ

『ヴィルヘルムス・ファン・ナッソウエ』（オランダ語: Wilhelmus van Nassouwe）あるいは『ヴィルヘルムス』（Wilhelmus）は、オランダの国歌。旋律は世界の国歌のうちで最も古いといわれる。

蘭:Wilhelmus van Nassouwe
ヴィルヘルムス・ファン・ナッソウエ
国歌の対象 オランダ
作詞	フィリップス・ファン・マルニクス（16世紀）
作曲	（16世紀）
採用時期	1932年
試聴
アメリカ海軍軍楽隊による演奏 noicon

成立

題名になっている「ヴィルヘルムス・ファン・ナッソウエ」とは、八十年戦争の指導者で現オランダ王家オラニエ＝ナッサウ家の始祖でもあるオラニエ公ウィレム1世のことである。スペインが派遣したアルバ公の追及を逃れ、ドイツに亡命していたウィレムは、1568年に弟たちと連携してネーデルラント（今日のベネルクス諸国）へ侵攻した。ウィレムらの軍勢は緒戦では勝利したものの、結局はアルバ公に撃退されて再度亡命した。

『ヴィルヘルムス』はこのウィレムの2度目の亡命の時期に、ウィレムの腹心シント・アルデホンデ領主フィリップス・ファン・マルニクスが作詞したと伝えられているが、異説もある。ウィレムが一人称で語る形を取っており、スペインへの反乱の同志を鼓舞し、またドイツの諸侯へのプロパガンダともなっている内容である。

旋律は1569年頃によく歌われていたフランスの従軍歌が元になっていて、最古の楽譜は1574年のものである。

『ヴィルヘルムス』は古くから歌い継がれてきたものの、1815年にオランダ王国が成立した際には『ネーデルラントの血』が国歌に選ばれた。しかし『ヴィルヘルムス』の人気が上回り、公式行事で使われることも多くなったため、1932年に正式に国歌に定められた。

歌詞は全部で15番まであるが、それぞれの最初の文字をつなげると“WILLEM VAN NASSOV”（Willem van Nassauの古い綴り）になるというアクロスティックの技法が用いられている。ただし現行の歌詞では綴りが改められている。今日唱われるのは1番と6番のみである。

歌詞

原詩オランダ語歌詞 (1568年)	現代オランダ語歌詞	メロディ、リズム、折句に合わせた英語訳 (1934年)	原詩オランダ語歌詞の英語訳 (非旋律的)
1番
Wilhelmus van Nassouwe Ben ick van Duytschen bloet, Den Vaderlant getrouwe Blyf ick tot in den doet: Een Prince van Oraengien Ben ick vrij onverveert, Den Coninck van Hispaengien Heb ick altijt gheeert.	Wilhelmus van Nassouwe ben ik, van Duitsen bloed, den vaderland getrouwe blijf ik tot in den dood. Een Prinse van Oranje ben ik, vrij, onverveerd, den Koning van Hispanje heb ik altijd geëerd.	William of Nassau, scion Of a German and ancient line, I dedicate undying Faith to this land of mine. A prince am I undaunted, Of Orange, ever free, To the king of Spain I've granted A lifelong loyalty.	William of Nassau am I, of German blood. Loyal to the fatherland I will remain until I die. A prince of Orange am I, free and fearless. The king of Spain I have always honoured.
2番
In Godes vrees te leven Heb ick altyt betracht, Daerom ben ick verdreven Om Landt om Luyd ghebracht: Maer God sal mij regeren Als een goet Instrument, Dat ick zal wederkeeren In mijnen Regiment.	In Godes vrees te leven heb ik altijd betracht, daarom ben ik verdreven, om land, om luid gebracht. Maar God zal mij regeren als een goed instrument, dat ik zal wederkeren in mijnen regiment.	I've ever tried to live in The fear of God's command And therefore I've been driven, From people, home, and land, But God, I trust, will rate me His willing instrument And one day reinstate me Into my government.	To live in fear of God I have always attempted. Because of this I was ousted bereft of my land and my people. But God will direct me like a good instrument. So that I may return to my domain.
3番
Lydt u myn Ondersaten Die oprecht zyn van aert, Godt sal u niet verlaten Al zijt ghy nu beswaert: Die vroom begheert te leven Bidt Godt nacht ende dach, Dat hy my cracht wil gheven Dat ick u helpen mach.	Lijdt u, mijn onderzaten die oprecht zijt van aard, God zal u niet verlaten, al zijt gij nu bezwaard. Die vroom begeert te leven, bidt God nacht ende dag, dat Hij mij kracht zal geven, dat ik u helpen mag.	Let no despair betray you, My subjects true and good. The Lord will surely stay you Though now you are pursued. He who would live devoutly Must pray God day and night To throw His power about me As champion of your right.	Hold on my subjects, who are honest by nature. God will not abandon you even though you now are in despair. He who tries to live piously, must pray to God day and night, that He will give me strength that I may help you.
4番
Lyf en goet al te samen Heb ick u niet verschoont, Mijn broeders hooch van Namen Hebbent u oock vertoont: Graef Adolff is ghebleven In Vriesland in den slaech, Syn Siel int ewich Leven Verwacht den Jongsten dach.	Lijf en goed al te samen heb ik u niet verschoond, mijn broeders hoog van namen hebben 't u ook vertoond: Graaf Adolf is gebleven in Friesland in de slag, zijn ziel in 't eeuwig leven verwacht de jongste dag.	Life and my all for others I sacrificed, for you! And my illustrious brothers Proved their devotion too. Count Adolf, more's the pity, Fell in the Frisian fray, And in the eternal city Awaits the judgement day.	My life and fortune altogether I have not spared you. My brothers high in rank have shown you this as well: Count Adolf died in battle in Frisia His soul in eternal life awaits the final judgement.
5番
Edel en Hooch gheboren Van Keyserlicken Stam: Een Vorst des Rijcks vercoren Als een vroom Christen man, Voor Godes Woort ghepreesen Heb ick vrij onversaecht, Als een Helt sonder vreesen Mijn edel bloet ghewaecht.	Edel en hooggeboren, van keizerlijke stam, een vorst des rijks verkoren, als een vroom christenman, voor Godes woord geprezen, heb ik, vrij onversaagd, als een held zonder vreze mijn edel bloed gewaagd.	I, nobly born, descended From an imperial stock. An empire's prince, defended (Braving the battle's shock Heroically and fearless As pious Christian ought) With my life's blood the peerless Gospel of God our Lord.	Noble and high-born, of imperial descent, Chosen a prince of the empire, Like a pious Christian, for the honoured word of God, I have without hesitation like a fearless hero, ventured my own noble blood.
6番
Mijn Schilt ende betrouwen Sijt ghy, o Godt mijn Heer, Op u soo wil ick bouwen Verlaet mij nimmermeer: Dat ick doch vroom mach blijven V dienaer taller stondt, Die Tyranny verdrijven, Die my mijn hert doorwondt.	Mijn schild ende betrouwen zijt Gij, o God mijn Heer, op U zo wil ik bouwen, Verlaat mij nimmermeer. Dat ik doch vroom mag blijven, uw dienaar t'aller stond, de tirannie verdrijven die mij mijn hart doorwondt.	A shield and my reliance, O God, Thou ever wert. I'll trust unto Thy guidance. O leave me not ungirt. That I may stay a pious Servant of Thine for aye And drive the plagues that try us And tyranny away.	My shield and reliance are you, o God my Lord. It is you on whom I want to rely, never leave me again. [Grant] that I may remain brave, your servant for always, and [may] defeat the tyranny, which pierces my heart.
7番
Van al die my beswaren, End mijn Vervolghers zijn, Mijn Godt wilt doch bewaren Den trouwen dienaer dijn: Dat sy my niet verrasschen In haren boosen moet, Haer handen niet en wasschen In mijn onschuldich bloet.	Van al die mij bezwaren en mijn vervolgers zijn, mijn God, wil doch bewaren de trouwe dienaar dijn, dat zij mij niet verrassen in hunne boze moed, hun handen niet en wassen in mijn onschuldig bloed.	My God, I pray thee, save me From all who do pursue And threaten to enslave me, Thy trusted servant true. O Father, do not sanction Their wicked, foul design, Don't let them wash their hands in This guiltless blood of mine.	From all those that burden me and are my pursuers, my God, do save your loyal servant. That they may not surprise me with their wicked plans nor wash their hands in my innocent blood.
8番
Als David moeste vluchten Voor Saul den Tyran: Soo heb ick moeten suchten Met menich Edelman: Maer Godt heeft hem verheven Verlost uit alder noot, Een Coninckrijk ghegheven In Israel seer groot.	Als David moeste vluchten voor Sauel de tiran, zo heb ik moeten zuchten als menig edelman. Maar God heeft hem verheven, verlost uit alle nood, een koninkrijk gegeven in Israël zeer groot.	O David, thou soughtest shelter From King Saul's tyranny. Even so I fled this welter And many a lord with me. But God the Lord did save him From exile and its hell And, in His mercy, gave him A realm in Israel.	Like David, who was forced to flee from Saul, the tyrant. I had to sigh, as did many other nobles. But God raised him, relieving him of despair, and gave him a kingdom very great in Israel.
9番
Na tsuer sal ick ontfanghen Van Godt mijn Heer dat soet, Daer na so doet verlanghen Mijn Vorstelick ghemoet: Dat is dat ick mach sterven Met eeren in dat Velt, Een eewich Rijck verwerven Als een ghetrouwe Helt.	Na 't zuur zal ik ontvangen van God mijn Heer het zoet, daarnaar zo doet verlangen mijn vorstelijk gemoed: dat is, dat ik mag sterven met ere in dat veld, een eeuwig rijk verwerven als een getrouwe held.	Fear not 't will rain sans ceasing The clouds are bound to part. I bide that sight so pleasing Unto my princely heart, Which is that I with honor Encounter death in war, And meet in heaven my Donor, His faithful warrior.	After this sourness I will receive from God my Lord the sweetness For that longs so much my noble mind which is that I may die with honour in the fields, and gain an eternal realm as a faithful hero.
10番
Niet doet my meer erbarmen In mijnen wederspoet, Dan dat men siet verarmen Des Conincks Landen goet, Dat van de Spaengiaerts crencken O Edel Neerlandt soet, Als ick daer aen ghedencke Mijn Edel hert dat bloet.	Niets doet mij meer erbarmen in mijne wederspoed dan dat men ziet verarmen des Konings landen goed. Dat u de Spanjaards krenken, o edel Neerland zoet, als ik daaraan gedenke, mijn edel hart dat bloedt.	Nothing so moves my pity As seeing through these lands, Field, village, town and city Pillaged by roving hands. O that the Spaniards rape thee, My Netherlands so sweet, The thought of that does grip me Causing my heart to bleed.	Nothing makes me pity so much in my adversity, then that are seen to be impoverishing the good lands of the King That you are molested by the Spaniards, O Noble Netherlands sweet, when I think of that, my noble heart bleeds.
11番
Als een Prins op gheseten Met mijner Heyres cracht, Van den Tyran vermeten Heb ick den Slach verwacht, Die by Maestricht begraven Bevreesden mijn ghewelt, Mijn ruyters sach men draven. Seer moedich door dat Velt.	Als een prins opgezeten met mijner heireskracht, van de tiran vermeten heb ik de slag verwacht, die, bij Maastricht begraven, bevreesden mijn geweld; mijn ruiters zag men draven zeer moedig door dat veld.	Astride on steed of mettle I've waited with my host The tyrant's call to battle, Who durst not do his boast. For, near Maastricht ensconced, He feared the force I wield. My horsemen saw one bounce it Bravely across the field.	Seated [on horseback] like a prince, with my armed forces, Defied by the tyrant, I awaited the battle. Those dug in at Maastricht were afraid of my might People saw my horsemen ride bravely through the fields.
12番
Soo het den wille des Heeren Op die tyt had gheweest, Had ick gheern willen keeren Van v dit swear tempeest: Maer de Heer van hier boven Die alle dinck regeert. Diemen altijd moet loven En heeftet niet begheert.	Zo het de wil des Heren op die tijd was geweest, had ik geern willen keren van u dit zwaar tempeest. Maar de Heer van hierboven, die alle ding regeert, die men altijd moet loven, Hij heeft het niet begeerd.	Surely, if God had willed it, When that fierce tempest blew, My power would have stilled it, Or turned its blast from you But He who dwells in heaven, Whence all our blessings flow, For which aye praise be given, Did not desire it so.	If it had been the Lord's will, at the time, I would have gladly relieved you of this heavy tempest. But the Lord above, who rules all, He who we should always praise, did not desire so.
13番
Seer Prinslick was ghedreven Mijn Princelick ghemoet, Stantvastich is ghebleven Mijn hert in teghenspoet, Den Heer heb ick ghebeden Van mijnes herten gront, Dat hy mijn saeck wil reden, Mijn onschult doen bekant.	Zeer christlijk was gedreven mijn prinselijk gemoed, standvastig is gebleven mijn hart in tegenspoed. De Heer heb ik gebeden uit mijnes harten grond, dat Hij mijn zaak wil redden, mijn onschuld maken kond.	Steadfast my heart remaineth In my adversity My princely courage straineth All nerves to live and be. I've prayed the Lord my Master With fervid heart and tense To save me from disaster And prove my innocence.	By a Christian mood was driven My princely heart Steadfast remained my heart in adversity To the Lord I prayed, from the bottom of my heart, that He may save my cause, and proclaim my innocence.
14番
Oorlof mijn arme Schapen Die zijt in grooten noot, V Herder sal niet slapen Al zijt ghy nu verstroyt: Tot Godt wilt v begheven, Syn heylsaem Woort neemt aen, Als vrome Christen leven, Tsal hier haest zijn ghedaen.	Oorlof, mijn arme schapen die zijt in grote nood, uw herder zal niet slapen, al zijt gij nu verstrooid. Tot God wilt u begeven, zijn heilzaam woord neemt aan, als vrome christen leven,- 't zal hier haast zijn gedaan.	Alas! my flock. To sever Is hard on us. Farewell. Your Shepherd wakes, wherever Dispersed you may dwell, Pray God that He may ease you. His Gospel be your cure. Walk in the steps of Jesus This life will not endure.	Farewell, my poor sheep, who are in deep despair. Your shepherd will not sleep, even though you are now dispersed. Turn to God, accept his curing word. Live as a good Christian; soon, it will be finished here.
15番
Voor Godt wil ick belijden End zijner grooter Macht, Dat ick tot gheenen tijden Den Coninck heb veracht: Dan dat ick Godt den Heere Der hoochster Maiesteyt, Heb moeten obedieren, Inder gherechticheyt.	Voor God wil ik belijden en zijne grote macht, dat ik tot gene tijden de Koning heb veracht, dan dat ik God de Here, de hoogste Majesteit, heb moeten obediëren in de gerechtigheid.	Unto the Lord His power I do confession make That ne'er at any hour Ill of the King I spake. But unto God, the greatest Of Majesties I owe Obedience first and latest, For Justice wills it so.	I want to confess to God, and to his great power that I have never despised the King. except that to God the Lord, the highest Majesty I've been obedient in justice.
折句
WILLEM VAN NASSOV	WILLEM VAN NAZZOV	WILLIAM OF NASSAU	None

日本語歌詞

1番

我 オラニエ公ウィレムは

由緒正しきドイツの血筋なり

我は死ぬまで

祖国への忠誠を誓わん

オラニエ公である我は

何者にも恐れず自由である

スペイン国王よ 我はこれまで

そなたへの忠誠を尽くしてきた

6番

我が盾 我が希望

それは我の主 神である

我が頼れるものはあなたに他ならぬ

我を見捨てることなかれ

我に勇気を与え給え

永遠に下僕とならん

我を脅かす災と敵から

護り給え

補足

• 1番（および15番）でスペイン王への忠誠が歌われている。これは、八十年戦争の開戦初期には「スペイン王の意に反して圧制を行なう執政の打倒」が大義として掲げられていたことを反映している。
• 4番では、開戦初期の戦闘であるヘイリヘルレーの戦いで戦死した、ウィレム1世の弟アドルフに言及している。ウィレムはこの後さらにローデウェイク、ヘンドリックの2人の弟をこの戦争で失った。
• 5番でウィレムの家系を「気高く高貴な皇帝の家系」と称している。これはナッサウ家から1人だけ神聖ローマ帝国の君主が出ていることによる。ただし、その人物であるアドルフ・フォン・ナッサウはウィレムの直接の先祖ではなく、ナッサウ家の別の系統に属する。
• 11番ではウィレム自身のネーデルラント侵攻について語っている。ウィレムの軍勢は南部のマーストリヒト近郊まで進出していたが、アルバ公が反乱軍の消耗を狙って決戦を避けたため、撤退に追い込まれた。しかし、詩の中では自らの軍勢に敵も恐れをなしていたと歌われている。

その他

モーツァルトが子供時代（1766年頃）に作曲したピアノ独奏曲に、「オランダ歌曲『ヴィルヘルムス・ファン・ナッサウ』による7つの変奏曲」K.25という作品がある。

関連項目

• オランダの国旗
• オランダの国章